Mobbing kavramı, İngilizcede “topluluk halinde birinin üzerine varma” anlamını taşıyan “mob” kelimesinden türemiş olup, sistematik olarak psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, aşağılama, tehdit vb. şekillerde oluşan duygusal saldırı anlamına gelmektedir.
Çalışma yaşamında her zaman var olmuş olan mobbing, günümüzde de birçok işçinin maruz kalmasına rağmen görmezden gelinen bir durumdur.
Gerçekten de çalışanlar, hangi durumda mobbing e maruz kaldıklarını ve buna karşı nasıl önlem alınması gerektiğini bilemediklerinden, çoğu zaman büyük mağduriyet yaşamaktadır. Bu yazımızda öncelikle mobbing hakkında bilgi verdikten sonra, mobbing e karşı alınabilecek önlemleri belirtelim…
Çalışma hayatında işverenlerin, çalıştırmak istemedikleri işçilerin istifa etmesini sağlamak ve böylelikle de kıdem tazminatına hak kazanmalarını engellemek amacıyla mobbing yoluna başvurdukları sıklıkla görülmektedir.
İşçiye kasıtlı olarak ağır görevler verme, işçinin görmezden gelinmesi ve grup dışı bırakılması, işçiye güvenilmediğinin hissettirilmesi, topluluk içinde küçük düşürülmesi gibi davranışlar ile işçinin kendi isteği ile işyerinden ayrılması amaçlanmaktadır.
İstifaya zorlama amacı taşımasa dahi, kişilik problemi yaşayan işverenlerin alt konumda gördüğü çalışanlarına mobbing uygulamasına da rastlanmaktadır.
Mobbing, genellikle işverenin işçisine karşı uyguladığı bir bezdirme politikası olarak baş gösterse de, yalnızca işverenin değil, işçi ile aynı pozisyonda çalışan diğer işçilerin de davranışları mobbing kapsamında değerlendirilebilir.
İşçinin kendisi ile aynı pozisyonda olan ve aynı çalışma şartlarına sahip iş arkadaşları tarafından psikolojik baskıya maruz bırakılmasının sebebi ise genelde rekabet, çekememezlik, kişisel problemler olabilmektedir.
Yine işveren de, azmettiren olarak diğer işçileri mobbing uygulamasında kullanabilmektedir.
İş yerinde bu şekilde psikolojik yıpratma politikası ile karşı karşıya kalan işçi ise ya istifa etmekte ve kıdem tazminatı alamayacağı düşüncesi ile yasal yollara başvurmamakta ya da mobbing e rağmen iş yerinde çalışmaya devam etmekte ve mobbing sonucu güven duygusu eksikliği, toplumdan soyutlanma ve huzursuzluk gibi birçok psikolojik probleme maruz kalmaktadır.
Öncelikle belirtelim ki, mobbing’e maruz kalan işçi istifa etmiş olsa dahi, mobbing’in varlığının ispatlanması halinde kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. İşçilerin bu nedenle işten ayrılması halinde istifa dilekçesine “iş yerinde maruz kaldığım psikolojik baskı sebebiyle” gibi cümlelerle istifa sebeplerini belirtmeleri de yararlarına olacaktır.
Bunun dışında mobbing sebebiyle istifa etmiş olan işçi, şartların varlığı halinde kötü niyet tazminatına da hak kazanacaktır.
İstifa etmeyerek mobbing e direnen işçi ise, kişilik haklarına yönelik saldırının önlenmesi ve şartların varlığı halinde maddi veya manevi tazminat davası da açabilecektir.
Yine mobingg uygulayan kişinin davranışının suç teşkil etmesi durumunda ise (tehdit, hakaret vb. hallerde) Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunmak mümkün olacaktır.
Sonuç olarak, mobbing e maruz kalan çalışanlar, haklarını yasal yollarla takip etmeleri halinde mağduriyetlerini giderme olanağına sahip bulunmaktadır.
Avukat Hacer SEVİM