Memikan köprüsü

Memikan köprüsü
11-06-2022

Köprüler sadece dostluklar için mi kurulur?

Çok çok eski zamanlarda ticaretin kervanlar ile yapıldığı o günlerde, en çok gereksinme duyulan şeydi köprüler. İki yakayı birbirine bağlar, uzağı yakın kılardı. Hele ki ipek yolu üzerinde olan bu bölge için ulaşım hayat demek ti.

Şu an yıkık durumda olan Memikan Köprüsü Batman’ın Beşiri ilçesinin Yazıhan köyünün Gedikli mezrasına bağlı Garzan ovası ile dağlık bölge arasında akan Garzan çayı üzerinden geçişi sağlardı. Ticaret için önemi çok büyüktü, aynı zamanda çevrede bulunan pek çok beyliklerle olan iletişimi de sağlamaktaydı.

Yapılış tarihi konusunda çok net bir bilgi olmasa da 6. Yüzyılda Müslümanların bu topraklara yerleşmesi ile yapıldığı konusunda önemli bulgular var. Veya çok eski devirlerde var olan bir köprünün enkazı üzerine yeniden kurulduğu da yazılanlar arasında.

Batman’ın tarihsel süreç içindeki kültürel yapısı incelendiğinde bölgenin coğrafi yapısı sebebi ile köprüler hayatı kolaylaştırma açısından büyük önem taşımaktaydı. Memikan Köprüsü daha önceki yazımda bahsettiğim Malabadi Köprüsü ile hem mimari açıdan hem de stratejik açıdan oldukça bir benzerlik taşımakta.

Blok taşlardan yapılan köprüde caş harcı kullanılmış. Caş harcı özellikle Siirt’e özgü bir alçı taşı olup, o taşın öğütülmesi ile hazırlanan bir harçtır. Köprünün yıkık olan 5 ayağı mimari terimle “selyaran” yani suyun şiddetini azaltmak üzere, gemi burnu biçiminde çıkıntılı yapılmış. Yuvarlak kemerli olarak inşa edilen köprüde tünel şeklinde geçiş yolları da mevcutmuş.  

150 yıl öncesine kadar ulaşımın sağlandığı Memikan Köprüsü Batman Ilısu barajının suyunun yükselmesi sebebi ile oldukça hasar görmüş.

Köprü ile ilgili en eski yazılı kaynak 1865 yılında bu bölgeye gelip burada incelemeler yapan, hakkında övgülü sözler yazan ünlü İngiliz tarihçi Taylordur. Toylor köprü hakkında yazdığı belgelerinde üzerinde yayalarında yürüyebileceği kaldırım yollarının bulunduğu bu köprüyü hayranlıkla anlatmış.

Yine de kesin olarak yapılış tarihi ve ilk kimler tarafından yapıldığı gizemini korumakta. Kazılar sırasında Orta çağa ait bulunan gereçlere dayanarak yapım tarihinin Orta çağlara kadar dayandığı söylenebilir.

Tarih denilen olgu, toplumların yaşam süreçlerinin zaman ve mekân belirterek gelecek kuşaklara sunması değil midir? Bizden öncekiler neler yapmışlar, nasıl yaşamışlar, hangi toplum uygarlık alanında hangi sebep ile öne çıkmı. Tarih aynı zamanda toplumları sosyal ve kültürel açıdan incelenmesidir. Kültür ise bir toplumun yaşayış tarzını düşüncelerini, yaşamını oluşturan her türlü olguyu gelecek nesillere miras bırakmasıdır.

Batman ilimiz, tarih ve kültürel açıdan anlatılmayacak kadar zengin bir mirasa sahiptir. Yazmakla tükenmeyecek bu kültür ilk insanlık tarihi kadar eskidir. Ve o günlerden günümüze kadar ulaşabilen bütün bulgular o günün imkanları ile değerlendirerek gelecek nesillere mesajını ulaştıracaktır. Tarihi çok çok eskilere dayanan Memikan Köprüsü de geçmişten geleceğe aynı zamanda bir köprü vazifesi yapmaktadır.   

SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZ?