Çalışma hayatı ile ilgili en sık rastlanan durumlardan biri, çalışanın askerlik hizmeti nedeni ile işten ayrılmasıdır. Bu durum, önemi nedeniyle İş Kanunu’nda da düzenlenmiş olup, düzenleme ile işçilere haklar tanınmış ve dolayısıyla işverene de sorumluluklar yüklenmiştir.
Öncelikle belirtelim ki, işçi muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle iş sözleşmesini feshederse, bir yıllık çalışma süresini de doldurmuş olmak kaydıyla, kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
İşçi muvazzaf askerlik sebebiyle işten ayrıldığını işverene kanıtlamakla yükümlüdür. Bu da ibraz edeceği sevk belgesi ile mümkün olacaktır. İşçi sevk belgesini de ekleyerek iş yerinden askerlik görevi nedeniyle ayrıldığını işverenine dilekçe ile bildirmeli, dilekçeyi işverene verdiğine dair onaylı bir sureti de kendinde saklamalıdır.
İşçinin askerlik nedeni ile işten ayrıldığını belirtmesine rağmen askere gitmeden başka bir işyerinde çalışması halinde ise feshin askerlik sebebi ile yapıldığı kabul edilmeyecektir.
Kanun askerlik hizmeti sona eren işçiye de bazı haklar tanımıştır.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun “Askerlik ve kanundan doğan çalışma” başlıklı 31. Maddesinde;
“Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır.
Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.”
Görüldüğü üzere kanun maddesi ile işverenin askerden dönen işçiyi işe alma yükümlülüğü düzenlenmiştir. İşveren, talebi halinde işçiyi, eski işi veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. İşçi bir yıllık çalışma süresini doldurmamış olsa dahi bu haktan yararlandırılacaktır.
İşverenin yükümlülüğü başvuru yapan işçiyi, işyerindeki herhangi bir boş pozisyon için işe almak değil, işçinin eski işi ya da benzeri bir işi için işe almaktır.
Eski işi veya benzeri işinde boş yer yok ise bu nitelikteki işler için boş yer açılıncaya kadar beklenilmesi gerekmektedir.
Maddenin son cümlesinde “Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçisine üç aylık ücret tutarında tazminat” ödeyeceği de yaptırım olarak düzenlenmiştir.
Eski işine dönmek isteyen işçi için başvuru süresinin ise askerlik ödevinin sona erdiği günden itibaren 2 ay olduğunu önemle belirtelim. İki aylık süre hak düşürücü olduğundan, başvurunun ispat kolaylığı açısından noter kanalı ile yapılması uygun olacaktır…
